Συχνά χρησιμοποιούμε τις λέξεις ταύτιση και ενσυναίσθηση ως συνώνυμες, χωρίς να γνωρίζουμε την βαθύτερη σημασία τους και την καταλληλότητα σε μια πρόταση ή σχήμα λόγου. Η διαφορά τους δεν αποτελεί μόνο θέμα ερμηνείας και προφορικής ή γραπτής ανάλυσης αλλά βιωματικής προσέγγισης; στα πλαίσια της σχέσης μας με τον εαυτό μας και τους άλλους.
Η ταύτιση δηλώνει την αυτόματη τάση που έχει ο άνθρωπος να εντοπίζει, να ανακαλύπτει ή να φαντάζεται τα κοινά ή παρόμοια στοιχεία, που τον συνδέουν με τους άλλους. Αυτά μπορεί να είναι εξωτερικά ερεθίσματα, συναισθήματα, σκέψεις, βιώματα και καταστάσεις. Σε μια ομαδική κατηγοριοποίηση πρόκειται για το οργανικό, σωματικό και συναισθηματικό επίπεδο. Παραδείγματος χάρη, δυο υποψήφιοι, Α και Β, περιμένουν σε μια αίθουσα για συνέντευξη. Ο διάλογος θα μπορούσε να είναι ως εξής:
Α.Ήρθατε και εσείς για την συνέντευξη ε;
Β. Ναι ναι μάλιστα...
Α.Λέτε να είναι δύσκολα;
Β. Ελπίζω πως όχι αλλά έχω άγχος!
Α..Και εγώ το ίδιο αλλά προσπαθώ να είμαι ήρεμος.....
Σε αυτήν την περίπτωση ο υποψήφιος Α παρομοιάζει τον εαυτό του με τον υποψήφιο Β, κάτι που τον εξυπηρετεί, αφού μοιράζεται την εμπειρία του (συνέντευξη εργασίας) με κάποιον άλλον και νιώθει ίσως ανακουφισμένος γιατί τα συναισθήματα του αντανακλώνται και παίρνει ανατροφοδότηση. Στην ταύτιση λοιπόν υπάρχει η διαδικασία του καθρεπτίσματος, βλέπω δηλαδή τον εαυτό μου στον άλλον, είτε αναγνωρίζω την ύπαρξη μου μέσα σε αυτόν.
Το καθρέπτισμα όμως μπορεί να είναι διαστρεβλωμένο και να μην αντικατοπτρίζει πάντα την πραγματικότητα. Σε μια περίπτωση ψυχικής ασθένειας όπως η κατάθλιψη, αν δυο ασθενείς ταυτιστούν και προσπαθήσουν να δώσουν τις ίδιες απαντήσεις στο τι προκάλεσε την ασθένεια τους ή τι θα μπορούσε να τους θεραπεύσει, μπορεί να ταυτιστούν σε μια κοινή κατεύθυνση αλλά τα συμπεράσματα θα είναι αυθόρμητα. Γιατί μιλάμε για δυο διαφορετικούς οργανισμούς όπου υπάρχουν κοινά σημεία αλλά όχι ταυτόσημα. Ή ακόμα, η ταύτιση με ένα άτομο που σεβόμαστε ή αξιολογούμε θετικά μπορεί να μας προκαλέσει άγχος και αγωνία γιατί δεν τηρείται η θέση απόστασης από το αντικείμενο θαυμασμού και χάνονται τα προσωπικά όρια.
Η πλήρης ταύτιση (σε περίπτωση ελλιπούς αυτογνωσίας, χαμηλής αυτοπεποίθησης) οδηγεί στην έλλειψη αυτονομίας της μοναδικής ύπαρξης του καθενός μας, δηλαδή των προσωπικών και ιδιοσυγκρασιακών χαρακτηριστικών μας.
Από την άλλη, η ενσυναίσθηση συμπεριλαμβάνει σε πρώτο επίπεδο την αναγνώριση του εαυτού μου, των αναγκών, των συναισθημάτων και σκέψεων. Αυτονομούμαι σε οργανικό, συναισθηματικό και σωματικό επίπεδο και προσπαθώ να κατανοήσω τα μηνύματα του άλλου-λεκτικά και μη λεκτικά- στα ίδια αυτά επίπεδα. Στην ενσυναίσθηση, σε αντίθεση με την ταύτιση, καταφέρνω να "βγω από τον εαυτό μου" και να "πλησιάσω" τον άλλον με αυθεντικότητα και γνησιότητα, χωρίς να παραβιάσω τα δικά του και δικά μου όρια. Δεν χρειάζεται να ερμηνέυσω αυτά που σκέφτεται ή νιώθει ο άλλος ή να δώσω συμβουλές που ίσως αντιπροσωπεύτουν μόνο τον δικό μου κόσμο και δεν σημαίνουν κάτι στον άλλον. Με άλλα λόγια δεν χρειάζεται να μπω στην διαδικασία του καθρεπτίσματος αλλά της απόδοσης νοήματος στην ύπαρξη του άλλου. Και πάνω από όλα να σεβαστώ την διαφορετικότητα του άλλου χωρίς να είμαι απόμακρος ή αδιάφορος.
Στην σύγχρονη εποχή και κοινωνία, είναι πιο δημιουργικό και υποστηρικτικό να αναπτύξουμε την ενσυναίσθηση και να πλησιάσουμε τον άλλον παρά να ταυτιστούμε με ατελέσφορες καταστάσεις και παγωμένα συναιθήματα που δεν προάγουν το ηθικό και υπαρξιακό μας γίγνεσθαι.
Θέλει λοιπίν πολύ πρσοχή
Η ταύτιση δηλώνει την αυτόματη τάση που έχει ο άνθρωπος να εντοπίζει, να ανακαλύπτει ή να φαντάζεται τα κοινά ή παρόμοια στοιχεία, που τον συνδέουν με τους άλλους. Αυτά μπορεί να είναι εξωτερικά ερεθίσματα, συναισθήματα, σκέψεις, βιώματα και καταστάσεις. Σε μια ομαδική κατηγοριοποίηση πρόκειται για το οργανικό, σωματικό και συναισθηματικό επίπεδο. Παραδείγματος χάρη, δυο υποψήφιοι, Α και Β, περιμένουν σε μια αίθουσα για συνέντευξη. Ο διάλογος θα μπορούσε να είναι ως εξής:
Α.Ήρθατε και εσείς για την συνέντευξη ε;
Β. Ναι ναι μάλιστα...
Α.Λέτε να είναι δύσκολα;
Β. Ελπίζω πως όχι αλλά έχω άγχος!
Α..Και εγώ το ίδιο αλλά προσπαθώ να είμαι ήρεμος.....
Σε αυτήν την περίπτωση ο υποψήφιος Α παρομοιάζει τον εαυτό του με τον υποψήφιο Β, κάτι που τον εξυπηρετεί, αφού μοιράζεται την εμπειρία του (συνέντευξη εργασίας) με κάποιον άλλον και νιώθει ίσως ανακουφισμένος γιατί τα συναισθήματα του αντανακλώνται και παίρνει ανατροφοδότηση. Στην ταύτιση λοιπόν υπάρχει η διαδικασία του καθρεπτίσματος, βλέπω δηλαδή τον εαυτό μου στον άλλον, είτε αναγνωρίζω την ύπαρξη μου μέσα σε αυτόν.
Το καθρέπτισμα όμως μπορεί να είναι διαστρεβλωμένο και να μην αντικατοπτρίζει πάντα την πραγματικότητα. Σε μια περίπτωση ψυχικής ασθένειας όπως η κατάθλιψη, αν δυο ασθενείς ταυτιστούν και προσπαθήσουν να δώσουν τις ίδιες απαντήσεις στο τι προκάλεσε την ασθένεια τους ή τι θα μπορούσε να τους θεραπεύσει, μπορεί να ταυτιστούν σε μια κοινή κατεύθυνση αλλά τα συμπεράσματα θα είναι αυθόρμητα. Γιατί μιλάμε για δυο διαφορετικούς οργανισμούς όπου υπάρχουν κοινά σημεία αλλά όχι ταυτόσημα. Ή ακόμα, η ταύτιση με ένα άτομο που σεβόμαστε ή αξιολογούμε θετικά μπορεί να μας προκαλέσει άγχος και αγωνία γιατί δεν τηρείται η θέση απόστασης από το αντικείμενο θαυμασμού και χάνονται τα προσωπικά όρια.
Η πλήρης ταύτιση (σε περίπτωση ελλιπούς αυτογνωσίας, χαμηλής αυτοπεποίθησης) οδηγεί στην έλλειψη αυτονομίας της μοναδικής ύπαρξης του καθενός μας, δηλαδή των προσωπικών και ιδιοσυγκρασιακών χαρακτηριστικών μας.
Από την άλλη, η ενσυναίσθηση συμπεριλαμβάνει σε πρώτο επίπεδο την αναγνώριση του εαυτού μου, των αναγκών, των συναισθημάτων και σκέψεων. Αυτονομούμαι σε οργανικό, συναισθηματικό και σωματικό επίπεδο και προσπαθώ να κατανοήσω τα μηνύματα του άλλου-λεκτικά και μη λεκτικά- στα ίδια αυτά επίπεδα. Στην ενσυναίσθηση, σε αντίθεση με την ταύτιση, καταφέρνω να "βγω από τον εαυτό μου" και να "πλησιάσω" τον άλλον με αυθεντικότητα και γνησιότητα, χωρίς να παραβιάσω τα δικά του και δικά μου όρια. Δεν χρειάζεται να ερμηνέυσω αυτά που σκέφτεται ή νιώθει ο άλλος ή να δώσω συμβουλές που ίσως αντιπροσωπεύτουν μόνο τον δικό μου κόσμο και δεν σημαίνουν κάτι στον άλλον. Με άλλα λόγια δεν χρειάζεται να μπω στην διαδικασία του καθρεπτίσματος αλλά της απόδοσης νοήματος στην ύπαρξη του άλλου. Και πάνω από όλα να σεβαστώ την διαφορετικότητα του άλλου χωρίς να είμαι απόμακρος ή αδιάφορος.
Στην σύγχρονη εποχή και κοινωνία, είναι πιο δημιουργικό και υποστηρικτικό να αναπτύξουμε την ενσυναίσθηση και να πλησιάσουμε τον άλλον παρά να ταυτιστούμε με ατελέσφορες καταστάσεις και παγωμένα συναιθήματα που δεν προάγουν το ηθικό και υπαρξιακό μας γίγνεσθαι.
Θέλει λοιπίν πολύ πρσοχή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου